Không hẳn những người ở California có hoàn cảnh khó khăn vì nợ nhiều đều bắt buộc phải khai phá sản. Ngay lúc mới bắt đầu manh nha khủng hoảng tài chánh, vì không đủ tiền trả tối thiểu mọi phiếu nợ (bills) đáo hạn trong tháng, điều đầu tiên nên làm là liên lạc tham khảo ngay với một luật sư California chuyên môn về khánh tận để lấy ý kiến.

Thông thường, luật sư này sẽ phân tích tình trạng tài chính cá nhân của thân chủ, sau đó sẽ đề nghị giải pháp xử lý thích ứng có lợi nhất có lợi nhất.

Thương thảo điều đình nợ có lợi cho trường hợp nợ ít, tạm thời. (Hình: minh họa STANLEY ESTRADA/AFP via Getty Images)

Trước khi dùng đến giải pháp khai phá sản, nếu nhận thấy nguyên nhân của khủng hoảng tài chính do một biến cố bất thường nào đó gây ra, và tình trạng thiếu hụt chỉ tạm thời có thể bắt kịp lại trong tương lai hoặc tổng số nợ không quá lớn, thì luật sư có thể đề nghị một số giải pháp thay thế như thương thảo điều đình nợ.

Điều đình là một hình thức “câu giờ” mua thời gian trả nợ dần để bắt kịp lại số tiền đã trả chậm. Thông thường, khi người nợ chậm trả tiền hai hay ba tháng thì các chủ nợ miễn cưỡng phải áp dụng thủ tục đòi nợ (collection) mà họ không muốn vì rất tốn kém. Những dịch vụ đòi nợ mà họ sử dụng nhiều khi lấy hoa hồng tới 50% số tiền thu được.

Để tránh thiệt hại này, họ thường cho người điện thoại tìm gặp người nợ mở lời sẵn sàng chấp nhận cho giảm mức tiền trả hàng tháng hay gia hạn thời gian trả, miễn tiền phạt trả chậm, điều chỉnh tình trạng để giúp đương sự trở lại bình thường.

Sự thành công trong việc điều đình tùy thuộc vào từng loại nợ, thời gian chậm trễ bao lâu và còn tùy theo đường lối hành động (policy) của từng chủ nợ, có công ty tài trợ tương đối dễ dàng nhưng cũng có công ty rất cứng rắn.

Sau khi chiết tính ngân sách cá nhân, nếu kiểm điểm lại thấy có đủ sức trả dứt tất cả nợ nần trong vòng ba năm, với mức lãi xuất hiện tại thì không cần phải khai phá sản, mà nên dùng giải pháp thay thế nói trên là thương thảo điều đình nợ.

Theo giải pháp này, người nợ có thể nhờ người thứ ba bên ngoài giúp điều hành việc trả nợ, mà thịnh hành nhất là dùng các tổ chức “dịch vụ cố vấn tín dụng” (credit counseling service) hay nôm na gọi là “dịch vụ điều đình trả nợ”(debts negotiation service) hoặc tương
tự.

Tại California có rất nhiều dịch vụ tư nhân sẵn sàng nhận đảm trách thu xếp điều đình, gom các loại nợ cho giới tiêu thụ tại tiểu bang này.

Dùng dịch vụ này tại địa phương, bao giờ cũng tốt hơn là dùng dịch vụ ngoài tiểu bang vì nhiều khi họ ở xa không quen thuộc với luật lệ đặc biệt tại California, nên có thể làm cho thân chủ bị rắc rối thêm.

Những tổ chức này thường lấy danh nghĩa “bất vụ lợi,” có nghĩa là phục vụ miễn phí cho thân chủ tuy không lấy tiền của người nợ, nhưng họ được các nguồn tài trợ lớn như ngân hàng, hãng cấp thẻ tín dụng hay các cửa hàng bách hóa danh tiếng trả hoa hồng tiền thu
được.

Sở dĩ các chủ nợ chịu chi ra cho dịch vụ, vì họ muốn giúp người nợ vẫn trả nợ được và dễ dàng vượt qua cơn túng bấn, khỏi phải khai phá sản tránh hậu quả xóa nợ gây thiệt thòi cho chủ nợ mà nhiều khi mất hết cả vốn lẫn lãi.

Điều kiện để dùng được dịch vụ này là người nợ phải có một số lợi tức hay lương bổng tối thiểu để trả theo một số phần trăm ấn định.

“Dịch vụ điều đình trả nợ” hay “cố vấn tín dụng,” thông thường tìm cách liên lạc với các chủ nợ không thế chấp. Thí dụ như các thẻ tín dụng và đề nghị cho người nợ được kéo dài thời gian trả nợ, với số tiền trả hàng tháng ít đi với một số tiền tối thiểu nào đó cùng bớt lãi, tuy nhiên vẫn phải trả đủ món nợ cho đến hết.

Nói chung, thường thường một số công ty tín dụng chấp nhận cho trả theo điều kiện mới với điều kiện có “dịch vụ cố vấn tín dụng” tham gia. Tuy nhiên, có những chủ nợ khác không ưa các “tổ chức đệ tam” này dính dáng vào, bởi “dịch vụ cố vấn tín dụng” cũng không có quyền hạn pháp lý nào đối với các chủ nợ để bắt buộc họ phải chấp nhận điều kiện trả nợ mới. Do đó, những ai sử dụng những “dịch vụ điều đình trả nợ”’ hay “cố vấn tín dụng” nên cẩn thận, vì một khi tổ chức này lấy tiền của người nợ mà không nạp lại cho chủnợ, thì nạn nhân vẫn là người nợ. Trên mặt pháp lý, vẫn phải chịu hoàn toàn trách nhiệm về những món nợ của mình.

Sử dụng “dịch vụ điều đình trả nợ”’ hay “cố vấn tín dụng,” thì mọi diễn tiến như thế nào và có lợi gì không?

Điển hình một vụ dàn xếp nợ qua các dịch vụ này sẽ diễn tiến như sau: Trong buổi tiếp xúc đầu tiên, người đại diện dịch vụ hoặc cố vấn (counselor) yêu cầu thân chủ đóng một lệ phí nhỏ khoảng $10, và phải mang đến cho họ tất cả các phiếu nợ mới nhất để lập bảng chiết tính, xem lợi tức hàng tháng có đủ trả được mức ấn định tối thiểu hay không.

Nhiều trường hợp tính ra số tiền còn lại dùng để trả nợ quá ít, thì dịch vụ sẽ từ chối điều đình vì có điều đình cũng không xong. Hơn nữa, tiền thu quá ít dịch vụ đâu hưởng được gì, nên họ sẽ khuyên người nợ nên đi khai phá sản là hơn.

Còn nếu thấy đủ điều kiện trả được phần nào và thi hành được (thí dụ nạp được 50% số tiền phải trả hàng tháng hiện hữu), thì dịch vụ này sẽ lập “chương trình điều hành nợ” (debt management program) gồm: một bảng danh sách tổng kết các món nợ cùng với số tiền đề nghị trả tối thiểu hàng tháng, căn cứ vào lợi tức hiện tại trừ đi các nhu cầu sinh sống căn bản. Sau đó là lập giao kèo, theo đó thân chủ ký nhận đồng ý nộp trực tiếp tiền tối thiểu trả hàng tháng và ấn định ngày nộp cho dịch vụ vào một ngày nhất định, tuyệt đối không được chậm trễ lấy một ngày.

Vài ngày sau khi thu được tiền của người nợ, dịch vụ này sẽ gửi trả cho các chủ nợ như đã ấn định. Tất nhiên có trừ tiền phần trăm hoa hồng trả cho dịch vụ (mà người nợ không biết).

Từ đó trở đi, người nợ không còn phải trả trực tiếp cho chủ nợ nữa mà hàng tháng chỉ trả một lần cho dịch vụ để họ đại diện trả trong thời gian vô hạn định, cho đến khi nào hết nợ
mới thôi.

Ngoài bổn phận nộp tiền hàng tháng cho dịch vụ đúng ngày, còn có điều khoản theo hợp đồng cả hai bên người nợ lẫn chủ nợ có quyền ngưng hay hủy bỏ chương trình bất cứ lúc nào mà không bị ràng buộc gì hết.

Tham gia các chương trình điều hành nợ cũng tương tự như khai phá sản theo Chương 13, nhưng có lợi điểm là không bị án tòa ghi “Khánh tận” vào hồ sơ công khố, gây ảnh hưởng tín dụng 10 năm, trừ cho việc có lợi điểm ngưng được các hành động đòi nợ.

Tuy nhiên, có điều bất lợi nếu sau này chậm không trả nổi thì các chủ nợ sẽ tái diễn thủ tục đòi nợ, và chương trình này không có quyền lực pháp lý gì để bảo vệ người nợ; chủ nợ hay nguồn tài trợ có thể thay đổi ý kiến hủy bỏ bất cứ lúc nào để tiếp tục áp dụng thủ tục đòi nợ hay thưa kiện ra tòa xin xiết nhà, xiết đồ.

Hơn thế nữa, theo chương trình này người nợ vẫn phải trả trọn số tiền nợ cho đến khi sạch hẳn, nhiều khi kéo dài một thời gian vô hạn định.

Thông thường, chỉ nên dùng giải pháp thay thế để vượt qua một thời kỳ khó khăn ngắn hạn mà người nợ có khả năng phục hồi trở lại tình trạng bình thường mau chóng, với số nợ nhỏ tương đối có thể trả sạch trong thời gian ngắn, thích hợp nhất với loại nợ thẻ tín dụng.

Các “dịch vụ điều đình trả nợ” hay “cố vấn tín dụng” thường bị chỉ trích là sống nhờ vào tiền công do hoa hồng của chủ nợ trả, nên có khuynh hường không chú trọng đến những món nợ chính yếu có thế chấp, mà lại dành ưu tiên cho các nợ không thế chấp có thể xóa được nếu phá sản (vì được trả hoa hồng nhiều hơn), khiến cho thân chủ không được giải
thoát nợ mà cuối cùng nợ đâu vẫn hoàn đó.

Vì lý do ấy, Ủy Viên Thương Mại Tiêu Thụ Liên Bang (Consumer Federal Trade Comission) quy định bắt buộc các tổ chức này phải tiết lộ cho các thân chủ biết rõ rằng có nhận hoa hồng của các chủ nợ.

Ngoài ra, phải cố vấn rõ người nợ liệu có đủ khả năng để theo chương trình này cho đến khi sạch nợ hay nên khai phá sản. Hai tổ chức có uy tín đáng tin cậy có tên là Dịch Vụ Cố Vấn Tín Dụng Tiêu Thụ (Consumer Credit Counseling Service hay CCCS) và Cố Vấn Nợ Nần Hoa Kỳ (Debt Counselors of America hay DCA) có chi nhánh ở California có thể tìm địa
chỉ và điện thoại liên lạc trong Sổ Chỉ Dẫn Điện Thoại Trang Vàng (Telephone Directory Yellow Pages) tại mỗi địa phương.

Cũng như thường lệ, người viết xin xác nhận nội dung của những loạt bài tìm hiểu luật pháp này chỉ hoàn toàn được sử dụng với tính cách thông tin (information), giúp quý độc giả một vài kiến thức tổng quát căn bản về luật pháp Hoa Kỳ mà thôi và không thể coi như liên hệ của luật sư với thân chủ (attorney-client relationship). Do đó, nếu có vấn đề liên quan đến luật, quý độc giả vẫn cần phải thảo luận với một luật sư chuyên môn về trường hợp của quý vị.

Nếu cần tham khảo riêng xin liên lạc với Luật Sư LyLy Nguyễn tại văn phòng ở địa chỉ 10221 Slater Avenue, Suite 216, Fountain Valley, California 92708, Điện thoại: (714) 531-7080; website: www.lylylaw.com